Rozwój ruchowy maluszka jest przede wszystkim uzależniony od pracy i integracji zmysłów.
To dzięki nim odbieramy każdą częścią siebie otaczający nas świat, najbliższe otoczenie i możemy w odpowiedni sposób reagować na bodźce. Wyróżniamy 5 podstawowych zmysłów: węch, smak wzrok, słuch, dotyk. W literaturze możemy spotkać również zmysł nocycepcji (czucie bólu), propriocepcji (czucie głębokie), zmysł temperatury, zmysł równowagi oraz percepcje czasu. Każdy zna rodzaje zmysłów, jednak czy wiemy jak i kiedy się one rozwijają oraz jaki mają wpływ na rozwój psychoruchowy?
Wzrok, węch, smak, dotyk czy słuch, które z podstawowych zmysłów są najbardziej rozwinięte u dzieci?
Wzrok i Słuch! To dzięki nim dziecko poznaje świat- już w pierwszym tygodniu życia dziecko potrafi bezbłędnie poznać zapach swojej mamy. Wzrok i słuch są najważniejszymi ze wszystkich zmysłów w całym naszym życiu. Potrzebują one kilku lat, aby się w pełni rozwinąć.
Wzrok, czyli jak widzi dziecko
Zacznijmy od zmysłu, dzięki któremu odbieramy ok. 80% bodźców z otoczenia jakim jest wzrok. Zmysł wzroku zaczyna rozwijać się relatywnie dość późno ze względu na życie płodowe w brzuchu u mamy gdzie panuje ciemność. Anatomicznie zmysł wzroku zaczyna rozwijać się ok. 3-4 tygodnia ciąży, ok. 33 tygodnia dziecko reaguje na natężenie światła, po urodzeniu noworodek rozpoznaje twarz mamy odległą o ok. 50 cm.
Należy jednak pamiętać, że ostrość wzroku noworodka jest 30 razy mniejsza niż u dorosłego człowieka więc nie należy spodziewać się, że noworodek będzie zwracać uwagę na zawieszoną nad łóżeczkiem karuzelę czy kolorowe zabawki. Zdolność widzenia barw pojawia się ok. 8 tygodnia życia, natomiast do tego czasu dziecko najlepiej odbiera bodźce wzrokowe peryferyjną częścią oczu. Wzrok obuoczny rozwija się między 2 a 5 miesiącem życia.
Zobacz także: KILKA SŁÓW O ROZWOJU DZIECKA W 6 MSC ŻYCIA
Jak dbać o słuch małego dziecka?
Słuchu kształtuje się w życiu płodowym od ok. 4 tygodnia, aby ok. 16 tygodnia ciąży odebrać pierwsze bodźce słuchowe. Na początku niskiej częstotliwości, a ok. 6 miesiąca słyszeć wszystkie częstotliwości. Rozróżnianie dźwięków pojawia się dopiero po 6 miesiącu ciąży. Bezpieczny poziom częstotliwości dźwięku dla maluszka nie może przekraczać 90 dB (takie częstotliwości dziecko słyszało będąc w łonie matki), co ciekawe norma UE dla zabawek nie może przekraczać 72 dB (dane z 2016 roku).
Pamiętajmy, iż głośne dźwięki wpływają niekorzystnie na centralny układ nerwowy, a słuch jest ściśle związany z prawidłowym rozwojem mowy, a także emocji. Starajmy się o tym pamiętać podczas kupowania zabawek interaktywnych. Dbajmy o słuch naszej małej pociechy.
Węch niemowlęcia – odpowiedzialny nie tylko za czucie zapachów
Węch , jako zmysł zaczyna rozwijać się ok. 7 tygodnia życia płodowego. Węch dziecka ok. 28 tygodnia ciąży jest tak rozwinięty, że potrafi odczuwać silne zapachy – wie co jadła mama, jak pachną jej perfumy, a także co wdycha. Noworodki odczuwają prawie takie same zapachy co dorosły człowiek, co więcej mają ogromny wpływ na emocje, poczucie bezpieczeństwa i budowanie więzi z mamą gdyż doskonale wyczuwają zapach mleka.
Smak maluszka, a wpływ diety mamy
Smak jest jednym z najważniejszych zmysłów dla maluszka i rozwija się od ok. 7-8 tygodnia ciąży. Smak rozwija się równolegle do zmysłów węchu i dotyku. W ostatnim trymestrze ciąży dziecko nabywa umiejętność rozróżnienia smaku gorzkiego i słodkiego, natomiast smak słony jest rozpoznawalny dopiero kilka miesięcy po narodzinach. Zdania naukowców z całego świata są podzielone odnośnie preferencji żywieniowych maluchów jednak niektórzy twierdzą, iż dieta przyszłej mamy ma na to ogromny wpływ więc przyszłe mamy pamiętajcie o tym aby dbać o zbilansowaną, różnorodną dietę. Nie zaszkodzi, a może tylko pomóc aby w przyszłości nie było „wojny” o zjedzenie brokułów.
Dotyk – jak Twoje dziecko poznaje świat
Zmysł dotyku rozwija się od 6-8 tygodnia ciąży, najwcześniej wrażliwe na dotyk stają się usta, nos, następnie policzki, czoło, broda, kończyny. Ok. 12-14 tygodnia ciąży praktycznie większość ciała dziecka jest wrażliwa na dotyk za wyjątkiem czubka i tylnej części głowy, a także pleców co zapewnia bezpieczeństwo przejścia przez kanał rodny podczas porodu naturalnego. W trakcie życia płodowego dziecko dotyka rączkami swojej twarzy, ssie kciuk, dlatego też bardzo uwrażliwione na dotyk są okolice ust, opuszki palców, język i to właśnie dzięki nim dzidziuś po urodzeniu rozpoznaje kształty, struktury, temperaturę przedmiotów. Zmysł dotyku nie tylko buduje wiedzę o otaczającym świecie maluszka, ale jest przede wszystkim podstawowym zmysłem budującym relację i więź z najbliższymi, a także kształtującym układ emocjonalny.
Ból – kiedy dzidziuś odczuwa go bardziej?
Zmysł nocycepcji inaczej odczuwania bólu kształtuje się około 2-3 trymestru ciąży
i jest ściśle powiązany ze stanem behawioralnym, emocjonalnym. Jeśli dzidziuś jest zdenerwowany, głodny czy zmęczony próg odczuwania bólu jest niski. Co ważne do pierwszego roku życia dziecko świadomie nie zapamiętuje odczuwania bólu jednakże powtarzające się często doznania bólowe zostawiają trwały ślad w pamięci podświadomej
i niezaprzeczalnie wpływają negatywnie na rozwój maluszka.
Czucie głębokie jest istotne w prawidłowym rozwoju dziecka
Propriocepcja to skomplikowana nazwa tzw. czucia głębokiego i oznacza ona czucie ułożenia części ciała wobec siebie, a także czucie ciała w przestrzeni i na podłożu. Czucie głębokie ma ogromny wpływ na prawidłowe odczuwanie bodźców ze świata i jeśli zauważymy jakiekolwiek nieprawidłowości warto udać się do terapeuty integracji sensorycznej, który zdiagnozuje problem i przekaże wskazówki jak prawidłowo stymulować dziecko.
Odczuwanie temperatury – bobas nie lubi przegrzania
Zmysł odczuwania temperatury rozwija się równolegle do zmysłu nocycepcji. Po narodzinach układ czucia jest na tyle dobrze ukształtowany, że noworodek jest w stanie rozpoznać ciepły lub zimy przedmiot. Co ciekawe większość dzieci preferuje przedmioty zimne.
Prawidłowa stymulacja zmysłu równowagi
Zmysł równowagi kształtuje się już w życiu płodowym tj. od ok. 5 tygodnia, aby ok. 5 miesiąca ciąży być w pełni ukształtowany pod względem anatomicznym. Ze względu na dynamiczny rozwój jest bardzo podatny na szkodliwe działanie farmakologiczne, a także infekcje. Układ równowagi ma ogromny wpływ na rozwój funkcji ruchowych i czuciowych. Stymulacja układu przedsionkowego odpowiedzialnego za prawidłową równowagę odbywa się instynktownie podczas bujania maluszka, natomiast w trakcie dalszego rozwoju dziecko samodzielnie zaczyna pracować nad prawidłowym rozwojem równowagi poprzez kiwanie, podskakiwanie, kręcenie. Należy jednak pamiętać iż nie należy pobudzać przedsionka zbyt intensywnie, gdyż może doprowadzić to do pobudzenia i rozdrażnienia.
Odpowiedni rozwój zmysłów jest potrzebny dla zdrowia dziecka
Prawidłowe działanie poszczególnych układów zmysłów warunkuje prawidłowy rozwój psychoruchowy maluszka. Stanowią integralną część naszego organizmu, dzięki której odbieramy bodźce z otaczającego nas świata i w odpowiedni sposób reagujemy. Prawidłowa stymulacja i integracja całego systemu zmysłów jest również podstawą w terapii małego dziecka.
smak węch
Autorką artykułu jest fizjoterapeutka dziecięca Martyna Ocimek.
Odwiedź nasze Social Media, zobaczysz tam przykładowy masaż twojego malusza i wiele innych ciekawych treści, nie tylko dla małego brzdąca!