Wiele osób zmaga się z uciążliwym schorzeniem nóg, czyli halluksami. Wstydliwe, nieestetyczne, a może i obniżające samoocenę… halluks to nie tylko problem kosmetyczny. Paluch koślawy, to jedna z najpowszechniejszych deformacji przodu stopy. Halluksy mogą powstawać wskutek noszenia niewłaściwego obuwia, a także z nadwagi lub chorób reumatycznych. Objawiają się nienaturalnym wygięciem palucha i jego bocznym odchyleniem od osi w kierunku pozostałych palców stopy. Czy halluksy są groźne dla zdrowia? W jaki sposób można ich uniknąć i jak je leczyć? Czy paluch koślawy jest przeciwskazaniem do biegania?
Co to są halluksy?
Halluks to tak naprawdę po łacinie paluch, prawidłowa nazwa schorzenia, które mamy najczęściej na myśli to hallux valgus, czyli paluch koślawy. Objawia się odchyleniem dużego palca u stopy w stronę pozostałych palców. Pierwsza kość śródstopia odchyla się na zewnątrz stopy, czemu często towarzyszy zwapnienie więzadła po bocznej stronie palca. Wizualnie może to wyglądać powiększenie kości lub dodatkowa kość. Dlatego wiele osób potocznie mówi, że „rosną mu haluksy”.
Przyczyny haluksów
Nieprawidłowe ustawienie stóp
Przyczyny powstawania halluksów najczęściej możemy upatrywać
w nieprawidłowym chodzie. Kiedy idąc rotujemy nogi zewnętrznie (czyli stawiamy stopy tak jak to robią kaczki :)) i przetaczamy stopę przez jej wewnętrzna krawędź, spychając przy każdym kroku duży palec do koślawości.
Płaskostopie poprzeczne
Kolejnym problemem bardzo często połączonym z hallux valgus jest występowanie płaskostopia poprzecznego, czyli wypłaszczenia przodostopia. Płaskostopie poprzeczne wiąże się z rozluźnieniem aparatu więzadłowego stopy i odchyleniem podstawy palucha na zewnątrz, co prowokuje koślawe ustawienie palucha.
Genetyka i płeć
W patogenezie halluksów nie bez znaczenia pozostaje również genetyka, gdyż bardzo często obserwujemy rodzinnie palucha koślawego. Kolejnym czynnikiem predysponującym do jego wystąpienia jest płeć. Paluch koślawy znacznie częściej dotyczy kobiet dlatego, że ich układ więzadłowy posiada więcej relaksyny i jest bardziej podatny na rozciąganie. Większa zawartość relaksyny jest związana z przystosowaniem ciała kobiety do ciąży i do porodu.
Schorzenia innych stawów
Przyczyną palucha koślawego może być również nieprawidłowe ustawienie stawów powyżej palucha. Nadpronacja stawu skokowego czy koślawienie kolan również będzie predysponowalo do przetaczania stopy przez przyśrodkową krawędź.
Przebyte urazy
Oczywiście szukając przyczyny halluksa nie możemy zapomnieć o skutkach urazów i skręceń w obrębie stopy. Poza tym, że osłabiają one mięśnie i więzadła to bardzo często są przyczyną zaburzenia ruchomości stawu skokowego i stawów palucha.
Brak mobilności stawu skokowego i stawów palucha wymusza przetoczenie stopy przez jej wewnętrzną krawędź i może doprowadzić do deformacji dużego palca.
Sama ruchomość palucha również jest bardzo ważna, ponieważ podobnie jak ze stawem skokowym w tym przypadku również zaburzenie ruchomości zgięcia grzbietowego będzie prowokowało przetaczanie przez wewnętrzna krawędź stopy
Nieprawidłowe buty
Kolejną kwestią, która bardzo przyczynia się do koślawości palucha jest noszenie nieprawidłowego obuwia: szpilki, buty na wysokim obcasie i koturnie, buty zbyt wąskie oraz sztywne na pewno nie pomagają uniknąć wad stóp.
Halluksy - Znaczenie dla biegaczy
Oczywiście paluch koślawy jak każda nieprawidłowość w obrębie stopy ma ogromne znaczenie dla kroku biegowego.
Każde odbicie stopy kończy się na dużym palcu. Jeśli duży palec stopy jest w ustawieniu koślawym odbicie będzie mniej efektywne, co może rzutować na całą tylna taśmę mięśniowo-powięziowa – przede wszystkim na rozcięgno podeszwowe oraz ścięgno Achillesa. Przez problemy z halluksem krok biegowy może się skrócić, możemy stracić na dynamice odbicia oraz prędkości biegu.
Halluksy - Ból i urazy podczas biegu
Sam halluks podczas dużych przeciążeń związanych z bieganiem może dawać objawy bólowe ze względu na nierównomierne obciążanie stawów palucha, a także pozostałych stawów i palców stopy. Praca mięśni stopy również będzie odbiegać od normy co może prowokować przeciążenia i skutkować bólem oraz dyskomfortem.
Kolejnym problemem związanym z paluchem koślawym są możliwe otarcia stopy, odciski oraz stłuczenia paznokci. Buty biegowe dostosowane są do prawidłowego przetaczania stopy. Jeśli odbiega ono od normy to zwiększamy ryzyko dyskomfortu związanego z niewygodnym obuwiem.
Chociaż biegacze lubią często zmieniać buty to nie bez znaczenia pozostaje również szybsze zużywanie się butów i możliwe przetarcia oraz często widoczne dziury w górnej części naszych ulubionych startówek w okolicy palucha.
Halluksy - Jak zapobiegać?
Sprawdzić i zadbać o prawidłową ruchomość wszystkich stawów stopy i całej kończyny. Istotne jest przede wszystkim odpowiednie zgięcie grzbietowe palucha i całej stopy w stawie skokowym.
Pracować nad techniką i prawidłowym odbiciem oraz przetoczeniem stopy.
Ćwiczyć stabilność stopy oraz siłę mięśni odpowiadających za sztywność
i efektywność odbicia podczas biegu. Mięśnie pośladka oraz łydki zasługują tutaj na szczególną uwagę.Wzmocnić układ więzadłowy oraz ścięgna w obrębie stopy poprzez ćwiczenia plyometryczne: wskoki, zeskoki, dynamiczne odbicia, skipy.
Wszystkie wymienione ćwiczenia usztywniają nasze stopy i pozwalają na bardziej efektywne bieganie oraz amortyzację obciążeń.
Regularnie wykonywane ćwiczenia powinny również przełożyć się wzrost prędkości biegu.
Zadbać o dobre obuwie, skarpety oraz odwiedzić od czasu do czasu podologa w celu zadbania o kondycję skóry i paznokci stóp.
Rozważyć indywidualnie dobrane zaopatrzenie ortopedyczne w postaci wkładek lub separatorów między palce – nigdy na własną rękę, zawsze w konsultacji z fizjoterapeutą, ortopedą lub podologiem.
Autorem artykułu jest Mateusz Goczał, który porusza kwestię halluksa na swoim instagramie.